• Auzoko bulegoak izango dituzte, Opengela proiektu europarraren ereduari jarraiki
• Lurralde Plangintza Sailak 93 milioi euro jarriko ditu hiri-berroneratzearen programa zenbait auzotan zabaltzeko. Proiektu hauekin guztira 21 udalerritan hedatuko da programa
• Lan eta Enplegu Sailak zortzi milioi euro jarriko ditu auzo horietan bertan prestakuntza eta enplegua bultzatzeko

Eusko Jaurlaritzak Euskadiko 14 auzo zaurgarritan jardungo du, auzo horien hiri, ingurumen, gizarte eta ekonomiaren arloko berroneratze integralari ekiteko. Idoia Mendia Eusko Jaurlaritzako Lehendakariordea eta Lan eta Enpleguko sailburua eta Iñaki Arriola Lurralde Plangintzako sailburua auzo horiek kokatzen diren udalekin bildu dira gaur, auzo horietan abian jarriko diren planei buruz mintzatzeko. Plan horiei esker, auzo horietan energia-trantsizioa bultzatuko da, eraikinen eta etxebizitzen bizigarritasuna hobetuko da, eta biztanleen lan-munduratzea sustatuko da. Esku-hartzeen helburua izango da klima-aldaketaren aurkako borrokan egindako urratsak eta gizarte-erronka berrien aurreko prestakuntza Euskadiko herritar guztiengana iristea, non bizi diren eta zer baliabide duten kontuan hartu gabe. 

Auzo berriek auzo-bulegoak izango dituzte —Opengela Europako proiektuaren ereduari jarraikiz— eta herritarrek bulego horietan kontsultatu ahal izango dute zer laguntza dauden eta nola jardun behar den etxebizitzak berritzeko irisgarritasunaren, bizigarritasunaren edo energia-efizientziaren arloan. Auzo horietako batzuetan, proiektuak aurreikusten du eraikin publikoak birgaitzea eta, hala, auzokoentzat ekipamenduak sortzea. Araban, Gasteizko Zaramaga auzoan lan egingo da; Bizkaian, Bilboko hiru auzotan (Unzeta parrokoa, Urizar dorrea eta Uretamendi), Bermeon (Iparragirre eta Txibitxiaga) eta Sestaon (Vista Alegre); eta Gipuzkoan, Arrasaten (Santa Teresa auzoa), Donostian (Altza), Eibarren (Hijos de Gabilondo), Elgoibarren (Sigma etxebizitzak), Errenterian (Beraun), Leaburun (Txarama), Soraluzen (Ezozia) eta Irunen.

Jarduketa horiek Eusko Jaurlaritzak eta hiru foru-aldundiek 2022-2024 aldirako onartutako Inbertsio Estrategikoen Erakundearteko Planaren parte dira. Testuinguru horretan, lehentasuna izango du auzo zaurgarrietako hiri-berroneratze integralak. Eusko Jaurlaritzak sei urte baino gehiago daramatza plan horretan lanean, eta, hamabi herritako 14 auzo horiekin, guztira 21 udalerritara iritsiko da jada programa. Herri horietako ekintzei ekiteko 101 milioi euro jarriko dira; 8 milioi Lan eta Enplegu Sailak jarriko ditu eta 93 milioi Lurralde Plangintza Sailak.

Idoia Mendia Lehendakariordeak programa berriaren garrantzia nabarmendu du, “programa berria da, bultzatzen ari garen beste batzuk ez bezalakoa, baina beste horiekin guztiekin ezaugarri komun bat du, gobernu-esparru desberdinen arteko bat-etortzea, kasu honetan Eusko Jaurlaritzako bi sailen eta udalen artean”. Ildo horretatik, adierazi duenez, “erantzun berriak ematen ditu egoera berrien aurrean; kasu honetan, energia-trantsizioaren eta hiri-eraldaketaren erronkari aurre egiteko, hau da, gizarte-eraldaketaren errokari aurre egiteko”. Horrez gain, aukerak eskaintzen dizkie enplegurako zailtasunak dituzten pertsonei, profil egokiak bilatzen dituzten enpresei eta bertako biztanleentzako ingurune atsegina eta jasangarria nahi duten udalerriei.

Lan eta Enplegu Saila arduratuko da —zortzi milioi euroko hasierako aurrekontuarekin— enplegurako prest dauden eta eraikuntza-sektorearen eskakizun berrietara egokitzen diren 167 pertsonaren prestakuntzaz, kontratazioaz, orientazioaz eta laguntzaz. Esperientzia hori udalerri bakoitzeko enplegu-eskatzaileei zabalduko zaie, baina, lehentasunez, diru-sarrerak bermatzeko errentaren edo bizitzeko gutxieneko errentaren hartzaile diren pertsonei, baldin eta proiektuan parte hartzen duten udalerrietatik 50 kilometroko erradioan bizi badira eta luzaroko langabeak badira. 

Zehazki, bi hilabetez jasoko dute berariazko prestakuntza, eta errenta bermaturako eskubidea jasotzen jarraituko dute, dagokienaren arabera. Ondoren, txandakako prestakuntzako 10 hilabeteko kontratua izango dute, azken lan-erreforman jasotako baldintzetan. Txandakako prestakuntza-kontratuetan, denboraren % 35 prestakuntzara bideratuko da eta % 65 enplegura. Jaso beharreko gutxieneko ordainsaria soldata gordin osoaren % 75 izango da. Gainera, prozesu osoan orientazio, akonpainamendu, aholkularitza eta informazio profesionala izango dute, besteren konturako lana bilatzen laguntzeko. 

Bestalde, Iñaki Arriola Lurralde Plangintzako sailburuak adierazi duenez, “udalerriek aurkeztu dizkiguten proiektuak kontutan izanda, 1.700 familia inguruk jasoko dituzte % 70 eta % 100 bitarteko dirulaguntzak, zaurgarritasun handieneko kasuetan. Dirulaguntza horiei esker, familia horiek guztiek beren etxebizitzen deskarbonizazioari aurre egiteko eta bizi-kalitatea hobetzeko aukera izango dute, eta etxebizitza bizigarriagoak eta gizarte- eta ingurumen-erronka berrietara egokitutako hiri-ingurunea izango dute. Neurri horiekin, gainera, desberdinkeriari aurre egingo diogu eta gizarte-kohesio handiagoa sustatuko dugu gure herrietan eta hirietan”. 

Auzoz auzo

Arrasatek Santa Teresa auzoaren berroneratzea sustatuko du, eta, ildo horretan, eraikinen inguratzaileak, berokuntza sistemak eta irisgarritasuna hobetuko ditu (igogailuak jarriko dira eraikinetan zein espazio publikoetan). Gainera, plaka fotovoltaikoak jarriko dira autokontsumo partekatuko erkidegoen eraketan aurrera egin dadin, eta hirigunean elektromugikortasuna bultzatzeko ekipamenduak jarriko dira. Lurralde Plangintzak 7,37 milioi euro jarriko ditu proiekturako, eta 96 etxebizitzatan lan egingo dela aurreikusten da. 

Bermeok Iparragirren eta Txibitxiagan  eraikinetan lan egingo da irisgarritasun arazoak arintzeko eta birgaitze energetikoa bultzatzeko, 90 etxebizitzatan. Gainera, Kurtzio, Zarragoitxi, Itxasbegi eta Iparragirren eremu degradatutako espazio publikoetan lan egingo da, kaleetako hirigintza lanekin, irisgarritasun hobekuntzekin eta drainatze jasangarriko sistema bat sortuz, beste jarduketa batzuen artean. Lurralde Plangintzak 5,84 milioi euro jarriko ditu.

Bilbok Santutxu auzoko Unzeta Parrokoa auzogunean jardungo du, Urizar Dorrea multzoan ere jarduketak bultzatuko ditu. Izaera kultural eta historiko nabarmena duen Iralako multzoan,  eta era berean, Uretamendin hiri-berroneratzearen prozesuari hasiera emango zaio, hurbiltasuneko bulego bat ezartzearekin. Bizkaiko hiriburuko hiru auzo horietan guztira 16,53 milioi euro inbertituko ditu Lurralde Plangintzak, eta 399 etxe birgaitzea aurreikusten da. 

Eibarrek Hijos de Gabilondo etxe-fabrika ekipamendu-eraikin bihurtuko du eta haren ingurunean berdeguneak eta oinezkoentzako eremuak sortuko dira; era berean, argiteria hobetuko da. Hala, industria-ondarearen garrantzia nabarmentzearen aldeko apustua egingo da eta, aldi berean, hiri-berroneratzea bultzatuko da. Lurralde Plangintzak 4,98 milioi euroko inbertsioa egin du bertan. 

Elgoibarren, Sigma enpresak 1960ko hamarkadan bere langileentzat sustatutako izen bereko etxebizitza-auzoa hobetzeko lanak egingo dira. Horretarako, energia berriztagarriak txertatuko dira, irisgarritasun-ekintzak egingo dira —etxebizitza baterako kanpo-igogailua eta beste baterako barne-igogailua— eta balkoiak eraikiko dira. Horrez gain, inguruneari bultzada emango zaio, eta argiteria berritu, parkeak birgaitu edo trafikoa baretzeko guneak sortuko dira. Lurralde Plangintzak 3,27 milioi euroko aurrekontua du horretarako, eta 72 etxetan hobekuntzak egitea aurreikusten da. 

Errenteriak Beraungo etxebizitzen hiri-berroneratzea eta energia-eraginkortasunaren hobekuntza bultzatuko ditu. Bertan hurbiltasuneko bulegoa jarriko da, komunitateei birgaitze-prozesuetan laguntzeko. Obrak irisgarritasuna hobetzeko eta autokontsumorako energia komunitateak sortzeko ere erabili ahal izango dira. Esperientzia pilotu honetarako 3,25 milioi euroko inbertsioa egingo du Lurralde Plangintzak eta 102 etxetara iristea aurreikusten du. 

Irunek Via Irun hiria eta trenbidea berroneratzeko proiektuaren barruan, Aduana zaharraren eraikina bere hiriko gune berritzailearen …an bihurtuko du. Nabe zaharren multzo bat da hau, eraikin nagusi batekin, eta ekipamendu publiko bihurtuko dira. Horretarako, irisgarritasuna hobetzeko eta birgaitze energetikorako –inguratzailea, energia berriztagarriak- jarduketak martxan jarriko dira. Eremu horretako hiri-berroneratzeak Lurralde Plangintzaren 4,98 milioi euro jasoko ditu.

Leaburuk Txarama auzoan narriatuta egon daitezkeen eraikin eta etxebizitzen birgaitze ekojasangarria aktibatuko du, erkidego horien bizigarritasuna hobetze aldera. Horrez gain, zirkulazioa arintzeko eta bide-sarea eta errekak eta ibaiertzak leheneratzeko esku hartuko du. Lurralde Plangintzaren 1,5 milioi eurori esker, espero da bizitegi-eraikinetako jarduketak 78 familiari iristea. 

Donostiak Altza auzoaren hiri-eraldaketaren lehen faseari ekingo dio. Eraikinen energia-efizientzia hobetuko da, fatxadetan jardungo da eta plaka fotovoltaikoak ezarriko dira —energia-erkidego baterako proiektu pilotu baten bidez—.Esku-hartze horiei plazen birnaturalizaziorako azpiegitura berdeko, berrurbanizazioko eta irisgarritasuneko beste esku-hartze batzuk gehituko zaizkie. Era berean, drainatze jasangarriko sistema txertatuko da eta lurzoru kutsatuak leheneratuko dira. Lurralde Plangintzak 9,46 milioi euro jarriko ditu eta 124 etxebizitzatara iristea espero da. 

Sestaok Vista Alegre auzoan jardungo du; auzoko eraikinen energia-efizientzia (isolamendu aurreratuagoak dituzten inguratzaileak, energia berriztagarrien ekoizpena) eta irisgarritasuna hobetuko du, eta ingurunearen urbanizazioa sustatuko du, argiteria eta parkeak hobetzearen bidez, oinezkoentzako eremuak gehitzearen bidez eta drainatze-sistema jasangarriak eta auzo-mailako energia-instalazioak sortzearen bidez. Lurralde Plangintzak 4,39 milioi euro jarriko ditu eta 110 etxetara iritsiko da. 

Soraluzek Ezozia auzoan esku hartuko du; bertan, eraikinen birgaitze integrala egingo da, igogailuak jarriko dira eta ibaiaren ondoan dagoen antzinako industria-erabilerako eremu estali bat (Sapa) berreskuratuko da, herritarrek erabil dezaten. Era berean, espazio publikoan jardungo da, argiteria hobetuz eta kaleak oinezkoentzako eremu bihurtuz. Lurralde Plangintzaren inbertsioa 5,84 milioi eurokoa izango da eta 132 etxebizitzatarako hobekuntzak egitea aurreikusten da. 

Vitoria-Gasteizek Zaramaga auzoa berroneratuko du. Horretarako, parke eraikiaren birgaitze energetikoa egingo da (fatxadetarako inguratzaileak, berokuntza-sistema efizienteak, eta abar), irisgarritasuna hobetuko da (igogailuak), azpiegitura berdea handituko da eta hondar-beroa aprobetxatzen duen bero-sarea instalatzeko lehen fasea gauzatuko da. Bizikleta-bideak eta oinezkoentzako eremuak hobetuko dira eta ibilgailu elektrikoak kargatzeko puntuak instalatuko dira. Era berean, adineko pertsonentzako eguneko arretako eta ostatuko zentro bat sortzea proposatzen da, baita zaintza-zentro bat eta coworking bat ere. Halaber, udal-estalkietan plaka fotovoltaikoak eta eremu publikoan pergolak jartzea sustatuko da, etxebizitzei hein batean laga dakien. Lurralde Plangintzak 25,59 milioi euro jarriko ditu proiekturako eta hobekuntzak 500 etxe ingurura heltzea espero da, auzokideei oniritziaren baldintzarekin.  

Euskal Autonomia Erkidegoko auzo zaurgarrien hiri-berroneratze integralerako plana zabaltzeko hirugarren fasea

14 auzo horiek batzen zaizkie aurrez Euskadiko auzo zaurgarrien hiri-berroneratze integralerako lanean ari diren auzoei. Proiektua duela sei urte hasi zen Txonta (Eibar) eta Otxarkoaga (Bilbao) auzoetan sortu ziren programa pilotuekin. Auzo horietan, Europako funtsei esker, Opengela deituriko auzo-bulegoak instalatu ziren. 

Lehen ekimen horiek izandako harrera onaren ostean, beste auzo batzuk batu zitzaizkien Durangoko Aramotz auzoa, Lasarte-Oriako Basaundi-Bailara auzoa eta Pasaiako Andonaegi auzoa. Azken hilabeteotan, beste auzo batzuk bat egiten ari dira planarekin: Peñucas (Abanto-Zierbena), La Florida (Portugalete), San Andres (Trapagaran), Aurora Vildosola (Santurtzi), Landata eta Dolores Madaria (Urduña) eta Goikolarra (Amurrio). 

Etxea berritzea jabe askok ekiteko beldur duten bidaia da. Hala ere, Europako krisi energetikoak berehala jardutera bultzatzen gaitu. Opengelak, bestelako lehiatila bakarreko programen moduan, herritarrei erakutsi die berrikuntza edonorentzat eta guztientzat izan daitekela. Horrela, Opengelak, Bilboko Otxarkoaga eta Eibarreko Txonta auzoak biziberritzen lagundu du, jarraitu beharreko hiri eta eskualde gehiago inspiratuz.

Gauza on guztien moduan, Opengela, proiektu bezala, amaitu da. Ondorioak ateratzeko eta emaitzei buruz hausnartzeko garaia da. Eta Opengelak asko du erakusteko.

Opengelako taldeak 2022ko azaroaren 17an aurkeztuko ditu emaitzak Bruselasen, eta OSSen hobekuntzaren inguruan eztabaidatuko du. Europan etxebizitzak berritzeko zerbitzu integratuen bestelako adibideak ber-aurkituko ditu bertan Opengelak.

Gai-zerrendaren proiektua:

14:00 – 14:15
Ongietorria María Ángeles Elorza Zubiriaren eskutik, Euskal Autonomia Erkidegoko Eskualdeetako Lantaldeko (TBC) kidea.

14:15 – 15:00
Opengelako azkenengo emaitzak
Ignacio de la Puerta, Eusko Jaurlaritza
Txari Vallejo, Bilboko udal etxebizitzak
Ibon Irazola, Debegesa

15:00 – 15:45
Europako leihatila bakarren jardunbide egokiak

15:45 – 16:00
Kafea hartzeko etenaldia

16:00 – 16:55
Nola hobetu EBko leihatila bakarrak?

Julien Dijolek moderatua, Housing Europeko Politiken zuzendaria

16:55 – 17:00
Azkenengo oharrak

Izen-ematea
Berritzearen Gailurrerako izen-ematea zabalik dago. Gorde ezazu zure lekua hemen.

Opengela Eusko Jaurlaritzak sustatutako hiri-berroneratze proiektu bat da, Europar Batasunaren laguntza jasotzen duena, auzo-bulegoen sorreran oinarrituta. Auzo-bulegoek bizilagunak laguntzen ditu eta eraikinak birgaitzeko prozesu osoan aholkatzen ditu, hauek prozesuaren erdigunean jarriz.

Txontako (Eibar) eta Otxarkoagako (Bilbo) bulegoek bizilagunak laguntzen dituzte beren etxebizitzetako obretan.

Lanak honako hauetan zentratzen dira:

• Irisgarritasuna hobetzea
• Energia-eraginkortasuna hobetzea

Bizilagunek eta langileek Opengelako Youtube kontuan azaltzen dizute.

Irailaren 27an egindako Opengela Erreplikazio Tailerreko parte-hartzaileek, proiektuko kideekin eta Bilbo bisitatu zuten hainbat hirietako ordezkariekin, Opengelako erreplikazio programa elkarbanatu ahal izan zuten.

Programa honen helbura Eusko Jaurlaritzak, eta honen bazkideek, ezarri duten Opengelako lehiatila bakarra aurkeztu eta azaltzea da. Opengelak eraikinen berrikuntza energetikoa ez ezik, hiri-berroneratzea ere jorratzen du, herritar ahulenei arreta berezia eskainiz.

2022ko Martxoaren 31n, ostegunean, eta apirilaren 1ean, ostiralean, zazpi udalerrik Bilbo eta Eibar bisitatu zituzten, Otxarkoaga eta Txonta auzoetako bulego pilotuak bertatik bertara ezagutzeko. Sei hilabete geroago, erreplikatzaile hauek Bruselasera joan ziren haien Opengela ereduaren ondorioak partekatzeko.

Erreplikazio tailerrean parte-hartzaile guztiek hiri eta eskualde erreplikanteak entzuteko aukera izan zuten: Zer nolako esperientzia izan zuten, Opengelaren zein aspektuk inspiratu zituzten gehien, eta haien zonaldeek zer nolako etorkizuna izango duten azaldu zuten bertan.

Paddy Phelan (Hego-ekialdeko Energiaren Agentzia), Nina Jurinic (Medjimurjeko Energiaren Agentzia), Daniel Muñiz Domínguez (Asturiasko Printzerriko etxebizitza), Maria Karagianni (Tesalonikako Garapen Handiko Agentzia), David McCourt (Co-operative Housing Ireland) bideo-eran, eta Ewa Szulc (Mazoviako Energia Agentzia) oholtzara igo ziren beren erakundeen iruzkinak partekatzeko.

Gainera, iritziak trukatzeko aukera izan zuten Opengelako bazkideek animatutako hiru lan-saioetan. Lehenengoan, Debegesako Ibon Irazola eta Bilboko Udal Etxebizitzetako Txari Vallejok bi bulegoen funtzionamendua azaldu zuten, bai eta berrikuntzak zuzenean eragiten dituzten herritarrekin sortutako harremana.

Bigarren saioan Ignacio de la Puertak (Eusko Jaurlaritza) bestelako alderdi interesatuak inplikatzearen inguruan hitz egin zuen, finantza-erakundeak bereiziki, baina baita ere langileen prestatzaileen eta langile eskarmentudunen inguruan, berrikuntzaren kalitatea bermatzeko.

Hirugarren saioan, FEDARENEko Dominique Bourgesek eta EVEko José Ramón Lópezek efizientzia energetikoaren inguruko galderengandik haratago eraman zituzten taldeak. Irisgarritasunari eta segurtasunari buruzko galderak sorrarazi zituzten, eta auzoetan kultura-espazioak eta negozio berrien sorrera, baita mugikortasuna ere.

Arratsaldea Seamus Hoyneren eskutik amaitu zen (Tipperaryko Energiaren Agentzia). Besteak aldatzera konbentzitzeko modurik onena gure kabuz hastea dela gogoratu zuen. Antzeko OSS sistemei ekiteko konbentzituta zeudenentzat, CINEAko Martin Eiblen aurkezpena gogoraratu zuten, non eskuragarri dauden finantza-aukerak aitortu behar direla aipatu zuten.

Aurkezpenak:
Opengela: EAEko pertsonengan oinarritutako hiri-berroneratzea, Ignacio de la Puerta Rueda, Eusko Jaurlaritza.

LIFEk nola laguntzen duen inguruko eraikinak berritzen, Martin Eibl, CINEA.

Espainiako Gobernuak 16,7 milioi euro emango dizkio Euskadiri, Otxarkoagan, Txontan, Aramotzen (Durango) eta Basaundi Bailaran (Lasarte-Oria) hiri-berroneratzea indartzeko. Europako laguntzak aukera emango du jabe bakoitzak proiektatutako obren ordainketan ekarpena arintzeko jasotzen duen diru-laguntza handitzeko. 

Eusko Jaurlaritzak gaur jakinarazi duenez, Euskadi da hiri-berroneratzearekin lotutako Next Generation Europako Funtsen hasierako bidalketa jaso duen Espainiako lehen autonomia-erkidegoa. Funts horiek pandemiak eragindako kalte ekonomiko eta sozialak konpontzeko Berreskuratze Planaren parte dira. Espainiako Gobernuak 16,7 milioi euro eman ditu, Opengela proiektuaren barruan proiektuak martxan dituzten lau auzoetarako. 

Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak azaldu duenez, “Euskadi da laguntza horiek jasotzen dituen Espainiako lehen erkidegoa, arlo horretako proiektu aurreratuak dituelako”. Otxarkoaga (Bilbo), Txonta (Eibar), Aramotz (Durango) eta Basaundi Bailara (Lasarte-Oria) auzoetako hiri-berroneratze ekimenei egiten die erreferentzia. Horien funtsen banaketa dagoeneko ezarrita dago, eta orain hasiko dira horiek eskuratzeko administrazio-izapideak. 

Lehen bi auzoek 2019ko maiatzean hasi zuten Opengela proiektu europarra, pilotu gisa. Durango eta Lasarte-Oria eredua errepikatzen ari dira ondoren, eta etorkizunean beste euskal hiri batzuetara zabaltzea espero da, baita Europakoetara ere. 

Jasotako 16,7 milioiak auzo kalteberen hiri-berroneratze integralerako proiektuak finantzatzeko lau udalei emandako zuzeneko diru-laguntzak handitzera bideratuko dira. Proiektu horiek dagoeneko martxan daude, eta guztira 1.500 pertsona baino gehiagoren bizi-kalitatea eta 740 etxebizitza hobetu nahi dituzte, 65 ataritan banatuta. 

Proiektu horien bidez, irisgarritasuna eta energia-eraginkortasuna hobetu nahi dira, bizitegi-eraikinak birgaituta eta ingurune osoa berrurbanizatuta, baina, horrez gain, haien gizarte-egoerari ere aurre egin nahi zaio, bulego teknikoen eta auzoaren hurbiltasun-bulegoen bidez, informazio-, obra- eta laguntza-lanetarako eta ekonomia suspertzeko prestakuntza- eta enplegu-planak bultzatzeko. 

Zehazki, Europako funtsetatik datorren inbertsioa birgaitu beharreko etxebizitzen eta eraikinen eraginkortasun energetikoa hobetzera bideratuko da. Energia primario ez-berriztagarriaren kontsumoa % 45etik gora murriztea lortu beharko dute kasu jakin batzuetan, eta % 60tik gora, oro har, kasuen arabera. 

Otxarkoaga (Bilbo) 

Bilboko Otxarkoaga auzoa berroneratzeko proiektuak 16 ataritan (bost bloke) banatutako 240 etxebizitzari eragingo die, eta 6,56 milioi euro gehituko zaizkio Eusko Jaurlaritzak emandako 3,55 milioiei eta Udalak emandako 997.139 euroei. Partikularrek 1,17 milioi inbertitzen dituzte. Proiektu honen jarduketa integrala honako hau da: lehen aipatutako jarduketez gain, etxebizitzak handitzea hiru ataritan, merkataritza-eraikin bat berreskuratzea jarduera soziokulturalak hartzeko eta estalkian plaka fotovoltaikoak instalatzea, eta energia-autokontsumorako komunitate partekatu bat eratzea. 

Txonta (Eibar) 

Eusko Jaurlaritzak Eibarko Udalari emandako 1,8 milioi euroko diru-laguntzari – beste 2,45 milioi euro ere ematen ditu udalak– Next funtsen 2,15 milioi euro gehitu zaizkio Txonta birgaitzeko proiekturako. Horrek 75 etxebizitzari egingo die mesede, 16 ataritan banatuta. Irisgarritasuna hobetzeko igogailu publiko bat eraikitzeagatik eta industria-hondakin zaharkituak eraisteagatik nabarmentzen da, espazioa berrantolatzea dakarrena. Jabeek 734.868 euro jarriko dituzte esku hartzeko. Kontuan izan behar da Txontaren proiektua 221 etxebizitzatara hedatzen bada ere, Next funtsak 75 etxebizitzatara mugatzen direla, 853/2021 Errege Dekretuan ezarritako energia aurrezteko ehunekoak edo proiektuaren hasiera-datak betetzen dituztelako. 

Aramotz (Durango) 

Durangoko Aramotz auzoa birgaitzeko proiektuak, non 128 etxebizitzek parte hartzen duten 16 ataritan banatuta, Europako funtsetatik datozen 3,66 milioi euro gehiago izango ditu, eta horiek Euskadiren 3,4 milioiko eta udalerriaren beraren 1,08 milioiko diru-laguntzari gehituko zaizkio. Jabeek, berriz, 2,86 milioi euro inbertituko dituzte. Hiri-berroneratzearen berezitasuna kanalizatutako erreka bat desbideratzea da, bizitegi-eraikinen barnealdean lurperatu gabe doana. 

Basaundi Bailara (Lasarte-Oria) 

Lasarte-Oriako Basaundi Bailara auzoa berroneratzeko proiektuak 4,38 milioi euro gehituko dizkio Eusko Jaurlaritzaren 3,3 milioi euroko diru-laguntzari. Diru-laguntza horrek 16 ataritan banatutako 151 etxebizitza hartzen ditu, eta irisgarritasuna eta energia-eraginkortasuna hobetuko duten bizitegi-eraikinak urbanizatzeko eta birgaitzeko obrak barne hartzen ditu. Udalak 1,93 milioi inbertituko ditu eta jabeek 3,33 milioi. 

Opengela proiektu europarra auzoetako hiri-berroneratze prozesuekin batera doazen auzo-bulegoen abiaraztean eta funtzionamenduan zentratzen da batez ere. 2019ko maiatzean hasi zen, eta 2023ko urtarrilera arte jarraituko du. Europako Batzordearen Horizon 2020 programaren finantzaketa du, eta Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Saila buru duen partzuergo publiko-pribatu batek kudeatzen du. 

• Miguel de los Toyos sailburuordea eta Jon Bilbao zinegotzia Kubako erakundeko arduradunekin batera joan dira Otxarkoaga auzoa eta Opengela bulegoa bisitatzera.

Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintzaren eta Hiri Agendaren sailburuordeak, Miguel de los Toyosek, eta Bilboko Udaleko Etxebizitzako zinegotziak eta Bilboko Udal Etxebizitzak erakunde autonomoko presidenteak, Jon Bilbaok, Otxarkoaga eta auzoko bulegoa (Otxar Opengela) bisitatu dituzte gaur goizean Habanako Historialariaren Bulegoko arduradunekin batera: Perla Rosales, alboko zuzendari nagusia; Nelys García, Nazioarteko Lankidetzako zuzendaria; Anabell Cedeño, Nazioarteko Lankidetzarako Zuzendaritzako espezialista teknikoa; Malena Roche, Habana Espacios Creativos-eko zuzendaria; eta Ariam L. Mayor, Habana Espacios Creativos-eko espezialista nagusia. Bisitan Ignacio de la Puerta Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintzaren eta Hiri Agendaren zuzendaria eta Eider Bilbao Bilboko Udal Etxebizitzen zuzendari nagusia ere izan dira.

Habana Hiriko Historialariaren Bulegoa 1938an sortu zuen Emilio Roigek, Habana Zaharreko kultura-ondarea babesteko, eta hiriko erdigune historikoko hainbat eraikin zaharberritu ditu. 80ko hamarkadan izan zuen gorakada Eusebio Leal historialaria buru zela, eremu osoa lehengoratzeko lehen proiektua izan zen, eta UNESCOk Habanako Zentro Historikoa eta gotorleku-sistema Gizateriaren Kultura Ondare izendatu zituen 1982an. Gaur egun, horrelako proiektuak Kubako hiriburura ez ezik, Karibeko herrialde osora ere zabaltzeko prozesuan dago.

Gaurko hitzordua, beraz, erakunde kubatar honek eskatuta, topagune eta ideia-trukerako gune bat izan da erakunde horren eta Opengela hiri-berroneratze programaren arduradunen artean. Programa hori Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak koordinatzen du eta esparru publiko eta pribatuko 9 erakundek lan egiten dute, horien artean Bilboko Udal Etxebizitzak.

Opengela programak Europako Batzordearen Horizon 2020 programaren finantzaketa du, eta auzo-bulegoak abian jartzean datza. Bulego horiek bizilagunei laguntzen diete eraikinak birgaitzeko prozesu osoan. Bertan, laguntza ematen zaie jabeen komunitateei obrak kontratatzen, laguntza publikoak kudeatzen, finantzaketa eskuratzen, energia-eraginkortasuna hobetzen edo irisgarritasuna lortzen.

Programa hori auzo kalteberen hiri-berroneratze integraleko proiektuekin lotuta dago. Proiektu horien bidez, irisgarritasuna eta energia-eraginkortasuna hobetu nahi dira, bizitegi-eraikinak birgaituz eta ingurune osoa berrurbanizatuz; horrez gain, haien gizarte-egoerari ere aurre egin nahi zaio (errenta txikiak, langabezia-tasa altua eta prestakuntza-maila txikia), bulego tekniko horien bidez eta auzoaren hurbiltasuneko bulegoen bidez.

Hala, Otxarkoaga auzoa aukeratu dute topaketarako. Bertan hiria berroneratzeko eta eraikinak birgaitzeko proiektua, Orain Otxar izenekoa, auzoko 16 atari eta hiru kaletan (Irumineta, Txotena eta Larrakoetxe) banatutako 240 etxebizitzatan gauzatzen da eta oso aurreratuta dago. Otxar Opengela auzoko bulegoak bizilagunei laguntzeko jarduera ugari hartzen ditu, bai eta beste ekimen batzuk ere, hala nola merkataritza-gune zaharra birmoldatzea eta orain hutsik dauden lokaletan ekintzailetza-ekimenak abiaraztea.

Opengelak, zeinaren proiektu europarra 2023ko urtarrilean amaituko baita, kudeaketa-eredu bat sortu du auzoko bulegoetarako, eta dagoeneko beste udalerri batzuetan hedatzen hasi da, Otxarkoagako eta Eibarko bi pilotuetatik haratago. Zehazki, Lasarten eta Durangon, baita Pasaian, Abanto-Zierbenan, Santurtzin eta Trapagaranen ere.

• Horizon 2020 programak finantzatutako proiektu europar honek beste zortzi hilabetez jarraituko du, 2023ko urtarrilera arte. Horrela, Otxarkoagako (Bilbo) eta Txontako (Eibar) auzo pilotuetan 460 etxebizitzako eraikinak bere birgaitze prozesua amaitu ahal izango dute.
• CINEAk (Klimaren, Azpiegituren eta Ingurumenaren Europako Agentzia Betearazleak) Opengela proiektua aintzat hartu du “bere energia aurrezpen nabarmenagatik”, tokiko esperientziak eta enplegua sortzeagatik”, “prozesuen erreplikagarritasuna sustatzeagatik” eta “auzotar komunitate ahulei laguntza eskaintzeagatik”.

Europar Batasunak une garrantzitsua bizi du trantsizio energetiko eta ekologikoan, Ukrainaren inbasioak sortutako krisi geopolitikoaren ondorioz. Orain inoiz baino gehiago, Europako Batzordeak erabaki du Errusiako gasarekiko mendekotasuna murriztea, eta, horretarako, hainbat ekimen jarri ditu abian. Onartu berri den REPowerEU Planak edo emisioak murriztera bideratutako ‘Fit for 55’ arau-esparruak ildo hori jarraitzen dute, eta Batzordeak gure eraikinetan energia aurrezteak izan behar duen funtsezko rola azpimarratzen du: zentzu horretan, birgaitze sakoneko proiektuak lehenesten dira, energia-kontsumoaren % 60 baino gehiagoko aurrezpena eragiten dutelako.

Deskarbonizatzeko eta mendekotasun energetikoa murrizteko behar bikoitza dago egoera honetan, eta Batzordeak argi eta garbi babesten ditu Opengela bezalako proiektuak, oinarri soziala dutenak, Martin Eidlek, CINEAko Senior Project Advisoreak azaldu zuenez. Erakunde horrek horrelako proiektuak ikuskatzen dituen instituzio ofiziala da.

Opengelako Batzar Nagusian, asteartean, hilak 3, Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak gidatutako partzuergoko bazkide guztiak bildu ziren, Eibl jaunak Opengelak duen eginkizuna balioetsi zuen. Proiektu horrek Otxarkoaga (Bilbo) eta Txonta (Eibar) auzoetan bi pilotu garatzen ditu. Lau arrazoi nabarmendu zituen: batetik, proiektuan proposatzen diren “energia aurrezpen nabarmenak” aipatu zituen, esku hartutako eraikinen eraginkortasunarekin lotutako obrei esker. Bestetik, “balio-kateari emandako garrantzia” azpimarratu zuen, “tokiko esperientziak eta enplegua sortzeko”, “epe luzerako politiken” aldeko oinarri argiak direnak.

Hirugarrenik, bi auzo pilotuez gain erabili daitezkeen “prozesuak eta finantzazioa” azpimarratu ziren, dagoeneko EAEko beste herri batzuetan aplikatzen hasi direnak, eta Europako beste eskualde batzuen interesa piztu dutenak. Gainera, CINEAk azpimarratu du “auzokide ahulen erkidegoetan eskaini den laguntza”, alderdi oso garrantzitsua proiektuaren barruan.

Zortzi hilabeteko luzapena Horizon 2020 proiekturako

Halaber, EBk Horizon 2020 programaren bidez finantzatutako proiektua (1,7 milioi euro) hasieran aurreikusitakoak baino zortzi hilabete gehiago luzatuko dela baieztatu zuen Batzar Nagusiak. 2022ko maiatzean amaitu beharrean, Europako Batzordeak 2023ko urtarrilera arteko luzapena onartu du (finantzazio gehigarririk gabe), Txonta eta Otxarkoaga auzoetako helburu guztiak lortzeko eta obrak amaitzeko. Horietako batzuk atzeratu egin dira pandemiak eragindako zailtasunen eta hornikuntzetan izan berri den krisiaren ondorioz.

Horrek ez du esan nahi hiri-birgaitze prozesua, eta zehazki Opengela eredua bukatu dela. Izan ere, beste leku batzuetan hasi da erreplikazio-fasea. Zehazki, 10 euskal udalerri ari dira aplikatzen auzo-bulegoak eraikinetako birgaitzearekin lotutako izapide guztietarako leihatila bakar gisa ezartzean oinarritutako ekimen hau. Txontan eta Otxarkoagan proiektuak hartzen dituen 460 etxebizitzez gain, Lasarten eta Durangon kudeaketak egiten hasi dira, baita Pasaian ere, Ezkerraldean (Abato-Zierbena, Santurtzi eta Trapagaran), eta beste bi Aiarako bailaran: Urduñan eta Amurrion. Guztira 1.800 etxebizitza dira.

Europako Opengela proiektua 2019ko maiatzean hasi zen, eta lankidetza publiko-pribatuaren eredu argia da. Eusko Jaurlaritzaz gain, partzuergoan beste erakunde publiko batzuk daude, hala nola Energiaren Euskal Erakundea (EEE), Bilboko Udal Etxebizitzak eta Debegesa, Europa mailako bi erakunde (FEDARENE eta Housing Europe) eta finantzaketan (GNE Finance), komunikazioan (Gabineteseis) eta Europako gaietan (Zabala) espezializatutako enpresak.