- 130 etxebizitza birgaitzeko eta auzoa berrurbanizatzeko 10,8 milioi euroko inbertsioa egin da, eta horietatik 3,3 (% 30) Etxebizitza eta Agenda Sailetik datoz.
- Naturan oinarritutako konponbideak (NOK) integratzen ditu proiektuak, eta energia primario ez-berriztagarriaren kontsumoa % 60 baino gehiago murrizten du.
- Auzotarren parte-hartzea eta gertuko bulegoa (Opengela) izan dira auzoaren berritzearen zutabeak.
Durangoko Aramotz auzoak mugarri historikoa ezarri du, BIRTUOSS-Opengela proiektuaren lehenengo auzoa bihurtu baita, hiri-berroneratze integralaren prozesua arrakastaz burutu duena. Lorpen hau urrats erabakigarria da auzo jasangarriagoak, irisgarriagoak eta kohesionatuagoak lortzeko bidean, eta erreferentziazko eredu bihurtzen da Euskadin etorkizunean egingo diren esku-hartzeetarako.
Guztira, 10.796.589 euroko inbertsioa egin da, hainbat eragilek batera finantzatuta: Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agenda Saila (% 30,47), Europako Next Generation EU funtsak (% 32,57), Durangoko Udala (% 18,42) eta auzotarren ekarpen zuzenak (% 18,54). Ahalegin bateratu hau agerian uzten du alderdi fisikotik haratago doan eta pertsonen bizi-kalitatea hobetzera bideratuta dagoen eraldaketa bultzatzeko konpromisoa.
Auzo berritua eta jasangarriagoa
Proiektuak 130 etxebizitza eta 6 lokal birgaitzea barne hartu du, beheko solairua gehi hiru altuerako 16 eraikinetako atarietan banatuta. Irisgarritasuna bermatzeko igogailuak instalatzea, egiturak indartzea, instalazioak modernizatzea eta energia-eraginkortasuna osorik hobetzea barne hartu dituzte.
Jasangarritasunarekiko konpromisoa izan da gakoetako bat: egindako esku-hartzeei esker, % 60tik gorako murrizketa lortu da berriztagarria ez den energia primarioaren kontsumoan, eta hori ezinbesteko baldintza da Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planaren laguntzak eskuratzeko. Aurrerapen honek, ingurumen-onuraz gain, familien energia-gastuetan asko aurreztea ere badakar.
Gainera, birsorkuntzaren ardatz gisa naturan oinarritutako konponbideak (NOK) aldeko apustua egin da. Neurri horiei esker, natura hiri-plangintzan integratu daiteke eta klima-aldaketaren erronkei erantzun, drainatze-sistema jasangarrien bidez, espazioak birnaturalizatuz eta uraren zikloa modu eraginkorragoan kudeatuz.
Aldi berean, auzoaren berrurbanizazioak espazio publikoa eraldatu du, berdegune berriak, oinezkoentzako kaleak, argiteria berritua, hiri-altzari modernoak eta bizitza komunitarioarentzako elkarguneak sortuz. Larrinagatxu erreka ere birnaturalizatu egin da, eta ingurune naturala hiri-bilbearekin hobeto integratu da.
Talde teknikoaren eta auzotarren zeregina
Hurbiltasun bulegoa (Opengela), Durango Eraikitzen udal enpresa publikoak kudeatua eta auzoan bertan kokatua, izan da proiektuaren beste ardatz nagusietako bat. Handik, laguntza teknikoa, administratiboa eta soziala eman zaie bizilagunen komunitateei, eta laguntzen izapidetzea, esku-hartzeen koordinazioa eta obren kudeaketa integrala erraztu dira.
Arlo teknikoari dagokionez, MAAB Arquitectura y Urbanismo arduratu da diseinuaz eta proiekzioaz, SOIL Arquitectura del Paisaje estudioarekin lankidetzan. Bere lana proiektuaren kalitateagatik eta auzoaren eraldaketa integralean egindako ahaleginagatik goraipatu dute. Era berean, Codenor Bizkaina de Reformas y Construcciones Intxausti arduratu da obrak egiteaz, ereduzko koordinazioa eta epeak zorrotz betetzea erabakigarriak izan dira prozesuak arrakasta izan dezan.
Era berean, auzotarren parte-hartze aktiboa izan da eraberritze honen elementu nabarmenetako bat. Auzotarrek, diruz laguntzeaz gain, prozesu osoan parte hartu dute, erabakiak komunitatean hartuz, gertuko bulegoarekin elkarlanean arituz eta etorkizuneko auzoa nolakoa izatea nahi zuten ikuspuntua emanez.
Inplikazio honi esker, Aramotz herritarren, erakundeen eta talde teknikoen artean batera sortutako hiri-birsorkuntzaren adibide bihurtu da, gardentasunean, gertutasunean eta konpromiso partekatuan oinarritutako eredua.
Hedatzen ari den eredua
Durangoko alkate Mireia Elkoroiribek azpimarratu duenez, “Aramotzen biziberritze integrala proiektu estrategikoa izan da Durangorentzat, ez soilik aurrekontu aldetik duen garrantziagatik, baizik eta auzoan bizi diren pertsonen eguneroko bizitzan duen eragin sakonagatik. Etxebizitzak hobetzeaz ari gara, atariak irisgarri egiteaz, elkarrekin bizitzeko, atseden hartzeko eta partekatzeko pentsatutako espazio publikoak sortzeaz”.
Gaineratu duenez, “ingurune fisikoa eraldatzen duen jarduera da, bai, baina, batez ere, ehunka bizilagunen bizi-baldintzak eraldatzen dituena”. Elkoroiribek, amaitzeko, azpimarratu du, “Aramotz berpizten ari da, eta hori erakundeen eta durangarren arteko urteetako lanaren emaitza da. Harrotasun partekatua, Durango osora zabaltzen ari garen udalerri eredua: irisgarriagoa, berdeagoa eta inklusiboagoa”.
Bestalde, Juan Carlos Abascal Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza eta Hiri Agendako sailburuordeak adierazi du Aramotzen lortutako arrakasta erakundeen, herritarren eta enpresen arteko lankidetzaren emaitza dela, eta adibide argia dela nola aurrera eraman daitezkeen proiektu konplexuak modu koordinatuan aurre eginez gero.
BIRTUOSS-Opengela proiektuaren helburua auzo osoak era integralean birsortzea da, pertsonak erdigunean jarriz. 2016an hasi zen Aramotz biziberritzen, hirigintzako hainbat azterlanen eta gizarte-diagnostikoren bidez, eta haren esperientzia erreferentzia eta gida izango da beste udalerri batzuetan etorkizunean egin beharreko esku-hartzeetarako.
Hori bukatuta, Durangok eta Euskadik aurrerapauso erabakigarria eman dute irisgarritasunaren, jasangarritasunaren, gizarte-kohesioaren eta herritarren parte-hartzearen alde egiten duen hiri-eredu berri baterantz. Aramotz ez da auzo bezala bakarrik eraldatu: hiriak ulertzeko eta bizitzeko eran paradigma aldaketa baten sinbolo bihurtu da.
