- GAIA klusterrak antolatuta eta BIRTUOSS (Opengela programa) proiektuko bazkideekin lankidetzan, Energia-komunitateei buruzko EHUren Udako Nazioarteko Ikastaroa Bilbon eta Urdaibain egin da.
- Europa osoan ezarritako energia-komunitateen arrakasta-kasuak aurkeztu dira, eta herritarrak eta stakeholder-ak ahalduntzeko beharra aztertu da, horrelako proiektuetan inplikatze daitezen.
Uztailaren 4an eta 5ean, Bilbo, Gernika-Lumo eta Foruaren artean, Energia-komunitateei buruzko EHUren Udako Nazioarteko Ikastaroa egin da. Ikastaro horren ardatz nagusia energia iraunkorraren bidezko ahalduntzea da. Bertan, energetikoki positiboak diren auzoek hiri deskarbonizatuen eta jasangarrien hazi gisa duten ahalmen eraldatzailea aztertu da.
Bertaratutakoak hurbileko bulegoek eskaintzen dituzten aukeretan murgildu dira, teoriak, estrategia praktikoak eta esperientzia errealak landuz, hiria berroneratzeko prozesuetan interesa duten alderdiek parte hartu duten proba-bankuen bidez. Gainera, bisita gidatuak egin dira kasu arrakastatsuetara, hala nola Otxarkoagako ‘Otxar Opengela’ Bilbon eta Tek San Fidel energia-komunitatea Gernika-Lumon.
Ikastaro honen helburu nagusia parte-hartzaileei energia-komunitateen ezagutza sakona ematea zen, energia sortzeko eta modu iraunkorrean kudeatzeko eredu berritzaile gisa. Amaitutakoan, auzo energetikoetako ekimenen buru izateko gaituta egongo lirateke, beren inguruneetan irtenbide praktiko eta iraunkorrak aplikatuz.
Inaugurazio-jardunaldia gidatu zuten Ignacio de la Puerta Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintzaren eta Hiri Agendaren zuzendari eta BIRTUOSS (Opengela Programa) proiektuaren liderrak; Momir Tabakovic Technikum Wien Zientzia Aplikatuen Unibertsitateko irakasle eta ikertzaileak; eta Jokin Garatea udako ikastaroaren zuzendari eta GAIAko nazioarteko arduradunak.
De la Puertak udako ikastaroa ireki zuen, administrazio publikoaren eta gobernuaren ikuspegitik, Opengela programarekin garatutako eredua Euskadin hedatzeko. Era berean, baieztatu zuen «energia-komunitateak eta energia-barruti positiboak trantsizio energetikoaren abangoardia direla, eta kontzeptu horiek tokiko komunitateek energia modu iraunkorrean sortzea, kudeatzea eta kontsumitzea dakartela». Helburua da «auzo lagunkoiak, bizigarriak eta digitalak» lortzea, «energia-balantze positiboko auzo bihurtzen dituzten auzoetan energia ekoizteko instalazio partekatuekin». Horrela, auzoan bertan hori biziberritzen lagunduko duten jarduera ekonomikorako aukera berriak sortuz, hala nola coworking-guneak.
Tabakovicek Prolight proiektuaren barruan dauden energia-komunitate eta -barrutien adibidea azaldu zuen. Helburua da parte hartzen duten barrutietako herritarrak gaitzea bazkide aktibo eta karbono gutxi isurtzeko beharrezko trantsizioaren arduradun bihur daitezen. Sei erakustbarruti horiek Vienan, Milanen, Gernikan, Vaasan (Finlandia), Matosinhosen (Portugal) eta Kozanin (Grezia) daude. Hare gehiago, lau barrutitan (Gernika, Milan, Matonsinhos eta Kozani) aurretiazko ondorioak atera dituzte.
Garateak esan zuen, eraginkortasun energetikoaren testuinguruan, proba-bankuek berebiziko garrantzia dutela teknologia berritzaileak eta berrikuntza energetikorako estrategiak probatzeko eta fintzeko. Esperimentatzeko, ikasteko eta praktika arrakastatsuak zabaltzeko ingurune dinamikoa eskaintzen dute.
Ondoren, jasangarritasun energetikoan leihatila bakar gisa lan egiten duten hurbileko bulegoen printzipioak eta abantailak aztertu ziren. Horretarako Txari Vallejo Bilboko Udal Etxebizitzen Arkitektoa, Nagore Urrutia UPV/EHUko CAVIAR ikerketa-taldeko kidea eta Michael Heidenreich Technikum Wien Zientzia Aplikatuen Unibertsitateko Energia Berriztagarrien saileko kidea izan ziren. Bertan, BIRTUOSS (Opengela programa) eta Prolight proiektuei lotutako onura errealak eta praktika onenak nabarmentzen dituzten kasu praktikoak aurkeztu ziren.
Vallejok Opengela Programaren ikuspegiaren printzipioak, hainbat testuingurutan aplikatzea eta inplementazio horren bidez lortutako emaitzak azaldu zituen. Metodologia honek parte-hartze komunitarioaren, neurrirako konponbideen eta tokiko baliabideen aprobetxamenduaren garrantzia azpimarratzen du. Bilboko Otxarkoagaren kasuak ere deskribatu zituen, Otxar Opengela izeneko hurbileko bulegoarekin. «Auzo hau Bilboko hiri-berroneratzearen erdigune eta guztiontzako eredu bihurtzea nahi dugu», nabarmendu zuen. Energia berriztagarriei dagokienez, Otxarkoagan, Txotena kaleko eraikinetako batean, 18 eta 24 plaka fotovoltaiko ingururen ezarpena aipatu zuen.
Urrutiak azaldu zuen hiri-berroneratzean eraikuntza-lan gehienak energiarekin lotuta daudela. «Ondo dago irtenbide pasiboetan zentratzea, eraikinen arkitekturan. Izan ere, eskain dezakegun irtenbiderik demokratikoena da. Denontzat da», esan du. Irtenbide aktiboak ere badaude, egokitze termikoan eraginkortasun energetikoa hobetzen dutenak eta barneko tenperaturen kontrol handiagoa ahalbidetzen dutenak.
Hala ere, Urrutiak ohartarazi zuen oraindik ere badagoela arrakala energetiko bat Espainian, batez ere eraikinen modelizazio fisikoaren eta maizterren portaeraren zehaztasun ezak eraginda. Eta hor, leihatila bakarrak edo hurbileko bulegoak funtsezko elementu bihurtzen dira, herritarren artean energiaren erabileraren kontzientziazioa ahaldundu eta areagotu baitezakete. Era berean, egunerokoan energiaren erabilerari buruz ematen diren ikastaroen garrantzia azpimarratu zuen.
Leihatila bakarrei buruz ere hitz egin zuen Heidenreichek, Prolight proiektuaren parte ere badenak, eta, haren arabera, «energia-eraginkortasunari eta eguzki-proiektuei buruzko aholku integralak eman behar dituzte, alderdi teknikoak eta administratiboak betez»; izan ere, «energia-komunitatearen terminoa sortu berria da, eta jendearen artean ezagutzera eman behar da».
Jokin Garateak eta Irene Bertolamik, Eurac Research-eko ikertzaileak, energia-komunitateen sorkuntzan izandako esperientziak partekatu zituzten, eta parte hartzeko eta herritarrentzako eta auzoentzako onura anitzak identifikatzeko estrategiak jorratu zituzten.
Biek adierazi zuten oso garrantzitsua dela herritarrek eta stakeholder-ek proiektu horiek komunikatzea eta onartzea, proiektu horietan parte har dezaten. Energia-komunitate horien parte direla sentitu behar dute, eta proiektuaren inpaktu positiboak bertatik bertara esperimentatu behar dituzte. Garateak Tek San Fidelen adibidea jarri zuen Gernikan, Prolight-en proiektua, non hurbilketa kultural eta sortzaile baten bidez herritarrak inplikatzea lortu den, ekimenaren parte diren San Fidel Ikastola eta Kultur Etxea bezalako kolaboratzaileen bitartez.
Alessandro Rancati, EBko Politika Laborategikoa eta Europako Bauhaus Berrian aditua; Matina Di Gallo, Planet Idea-ko proiektuen kudeatzailea, eta Paula Ferrando, GNE Finance-ko proiektuen analista, auzoen arrakastan parte-hartze komunitarioak duen garrantziaz aritu ziren.
Rancatik ohartarazi zuen auzo bat «egokitze-sistema konplexua» dela, eta ezin dela erantzuna aurreikusi parametro arrazionaletan oinarrituta, koeboluzioan oinarrituta dagoela eta ezin direla aurreikusi komunitatearen «ezkutuko talentuak». Hala, kultura-desberdintasunak, interes-gatazkak eta lehentasunak, aurretik zeuden baldintzak eta ustekabeko gertaerak egon daitezke. Halaber, komunikatzeko beharra aipatu zuen, baina ikasteko asmoz, gobernantza-eredu bat bera ere ez dela perfektua eta gardentasuna, batzuetan ekonomikoki garestia dena, konfiantzan oinarritu behar dela.
Di Gallok D2FX proiektua aurkeztu zuen, Planet Smart Cityk garatutakoa. Bertan, ekimen berritzaileak gauzatzen dira, hala nola, gamifikazioa, egoiliarrak energiaren kudeaketan aktiboki inplikatzeko. Bertan sariak jasotzen dituzte, batasuna sustatuz eta banakako ahaleginak guztiontzako onuragarriak direla erakutsiz.
Ferrandok SHAPE-EU proiektua azaldu zuen, eta beste batzuentzat inspirazio gisa balio izan duten proiektuen lau adibide jarri zituen: Vilawatt (Viladecans), Lučeko (Eslovenia) energia-komunitatea, herrialdean garatu zuen lehena; Watteco kooperatiba (Katalunia), familiei eta komunitateei energia-autosufizientzia lortzen laguntzen diena; eta Las Naves Brillen (Valentzia).
Eguneko azken hitzaldian, Pablo Agustinek, TECNALIA Ikerketa eta Berrikuntzako ikertzaileak, eta Noelia Ortizek, BUILD:INN-eko zuzendari teknikoak, barrutien mailan energia berriztagarrien potentziala aztertu zuten. Etxebizitzak berritzeko 360º-ko hainbat soluzio teknologiko eta material berritzaile aurkeztu zituzten, energetikoki positiboak diren auzoak eraikitzeko eta EBko proiektuetan arrakastaz aplikatzeko, hala nola BIRTUOSS eta drOp (zehazki, Ermuko Santa Ana auzoan).
Ikastaroko bigarren eguna Gernikan izan da, San Fidel Ikastolako auditorioan hain zuzen ere, eta eskolak duen energia komunitatera, TEK San Fidel izenekora, bisita egin zen. 600 m2-ko azalera hartzen duten 200 plaka fotovoltaiko ditu, eta inguruko 150 etxe eta saltokiri energia berriztagarria kontsumitzeko eta faktura elektrikoa murrizteko aukera ematen die. Gainera, urtean 885 tona CO2 isurtzea saihesten du, 25 urtez CO2 xurgatzen duten 3.500 zuhaitz landatzearen baliokideak.
Ondoren, Urdaibaiko Biosfera Erreserbako energia-komunitateen testuingurua aztertu da, Jose Maria Gorroño Gernika-Lumoko alkatearen, Mikel Magunazelaia Foruko alkatearen eta Javier Zuazola EDINOReko zuzendari komertzialaren eskutik, froga daitezkeen onurak nabarmentzen dituzten kasu praktikoen bitartez.
Amaitzeko, Ugaitz Gaztelu View arkitekturaren sortzaileetako bat eta Euskal Herriko Unibertsitateko irakasleak, Jokin Garatea Foruko Iraunkortasun sailburuak eta Alba Juncal UPV/EHUko CAVIAR Ikerketa Taldeko kideak energia positiboko auzoak eraikitzeko jasangarritasunaz eta eskalagarritasunaz eztabaidatu dute. Hala, energia-eraginkortasunerako berrikuntza jasangarriko ereduei buruz hitz egin da; baita inguruan naturan oinarritutako irtenbideak hartzeaz ere, eta, zehazkiago, EBko iCOSHELL proiektuari buruz, eta energia positiboko auzoetako jardunbide egokiei buruz.
Hitzaldiak amaitu ondoren, parte-hartzaileek ikasitako guztia praktikan jarri dute baterako lan artistiko baten bidez, eta eraginkortasun energetikoko eta naturan oinarritutako irtenbideetako proiektuak bisitatu dituzte Foruan.
