Euskal Hiria kongresuak hiri berroneratzearen papera eta Opengela eredua goraipatu ditu

• Foro hori Eusko Jaurlaritzak eta ONU-Habitatek antolatu zuten azaroaren amaieran, eta hiriak berreskuratzeko beharra azpimarratu zuen, gizarte eta ingurumen alderdietan arreta jarriz.

Euskal Hiria kongresuak hogeigarren edizioa ospatu du aurten. Lurralde-plangintzan adituak direnentzako hitzordu klasikoa da, eta alderdi horretan Euskadi nabarmendu da azken hamarkadetan. Oraingoan, hirien gizarte- eta ingurumen-eraldaketan jarri da arreta, eta Euskadiko eremu kalteberetako hiri-berroneratze kasu zehatzei erreparatu zaie, batez ere Opengela ereduari.

Hiri-berroneratzearen garrantziak protagonismoa izan du Gasteizen antolatutako kongresu honetan. Hitzaldi batean, Ignacio de la Puerta Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintzaren eta Hiri Agendaren zuzendariak “hiriak berreskuratzeko” beharra azaldu zuen. Jaurlaritzak berak egindako estudio baten arabera, inbertsio publikoen azken 40 urteak gorabehera, “Euskadiko auzoen % 30 kalteberatasun handiko edo oso handiko egoeran daude”, eta, horrez gain, “kalteberatasunaren eta osasunaren arteko lotura egiaztatu da”.

Egoera horri aurre egiteko, Eusko Jaurlaritzak hiri-berroneratze integralerako EBEPE (Ekonomia Berreskuratzeko eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoa) bat proposatu du, hainbat eragileri irekitako proiektu bat, 47 udalerritan esku hartu dezaten. Hori gauzatzeko, Europako Batzordeak finantzatutako “Opengela eredua zabaltzea” planteatu da.

Ignacio de la Puertak azpimarratu zuen oso garrantzitsua dela bizilagunekin “konfiantza” sortzea, “esku-hartzearen onurez sentsibilizatzea erosotasuna eta bizigarritasuna hobetzeko”, “alderdi ekonomikoei, sozialei eta kulturalei buruzko diagnostiko” bat egitea, enplegu-aukerak sustatzea eta “leihatila bakar gisa funtzionatzen duen topagune eta konfiantzazko gune bat eskaintzea”. Ildo horretan, Opengela ereduak auzo bakoitzean hurbileko bulegoak sortzea bultzatzen du, auzotarrei hiri-berroneratze prozesuan laguntzeko. Era berean, berrikuntza bat aipatu zuen, hots, “guztientzako finantzaketa justua eta eskuragarria” ematen duela.

Inaugurazio-jardunaldian, Iñaki Arriolak, Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio sailburuak, “gure hiriak osatzen dituzten ehunen bizikidetza ahalbidetuko duten eta landa-ingurunearekin eta ingurune naturalarekin duten harremana hobetuko duten hirigintza-eredu berrien sustapena” planteatzera animatu zuen, espazio publikoen konfigurazio eta erabilera berrien eta mugikortasun berri baten bidez.

Hori lortzeko, Euskadik funtsezko tresna bat izan du: Bultzatu 2050 Hiri Agenda, eskualde mailan landutako lehenetarikoa eta Nazio Batuen Hiri Agenda Berriarekin eta Garapen Iraungarriko Helburuekin (GIH) bat datorrena. Ildo horretan, Iñaki Arriolak hiri-berroneratzea nabarmendu zuen “hiriak hiri justuago eta iraunkorrago bihurtzeko” modu gisa.

Euskadik hainbat esperientzia ditu dagoeneko arlo horretan, ez bakarrik eraikinak birgaitzearen, energia-eraginkortasunaren eta etxebizitzen irisgarritasuna hobetzearen alorrean, baizik eta zentzu zabalago batean, alderdi sozial, ekonomiko, ingurumeneko eta gobernantzako alderdietan ondorioak izaten, alegia. Opengela eredu izan zen behin baino gehiagotan kongresuko hizlarientzat.

Euskal Hiria kongresuan zehar, Espainiako ONU-Habitat-eko bulegoko buruak, Carmen Sánchez-Mirandak, “Garapen Iraungarriko Helburuak Zer-a badira, hiri-agendak Nola direla” azpimarratu zuen. “ONU-Habitatek Bultzatu 2050 euskal Agendarekin batera jardun du sortu zenetik, eta ziur dago lurralde-eremua funtsezko maila dela gobernantza eraginkorra ezartzeko, koordinatzeko eta sustatzeko prozesuetan, eta nazioz azpiko gobernuen rola nazio- eta toki-mailena bezain garrantzitsua dela zentzu horretan”.

Espainiako ONU-Habitateko buruak gaineratu zuenez, “herriak eta hiriak pandemiatik suspertzeko moduak eragin handia izango du guztiontzako etorkizun jasangarria lortzeko ahalegin globaletan (…) Garapen Iraunkorreko Helburuak, hain zuzen ere, larrialdiko argi laburrak garapenaren argi luzeekin lerrokatuta daudela ziurtatzen dute”. Euskal Hiria bertako esperientziak eta esparru globaleko beste batzuen arteko kontrastea ere izan zen.